Mat 5 | NAS | STEP | Tenang teinge nantoong karingai Jiisuuꞌ siompaioꞌ oovurira tee mii-koo deto koinura baꞌnamparuꞌ. Eeꞌnoko bakaning barevare-nupoong tee-anko porouꞌ.

Matthew 5

Jiisuuꞌ Mii-koo Daue Daankiaruꞌnaꞌ

1 Tenang teinge nantoong karingai Jiisuuꞌ siompaioꞌ oovurira tee mii-koo deto koinura baꞌnamparuꞌ. Eeꞌnoko bakaning barevare-nupoong tee-anko porouꞌ.

Teing Biraankenanka

(Luk 6:20-23)

2 Eeꞌnoko teie nau-anta tutumpuma aaꞌpuuꞌ,

3 “Biraanke-nupoong teing nantoong biikaang tanuaang ataataꞌkoo otoko tasiꞌpariaining, aiꞌ muuꞌ paninung tee teing okovoroaing.

4 Biraanke-nupoong teing nantoong orarunsiarimaing, aiꞌ teing teing eeꞌning Ovoringe dunsirunsi~antavuriaining.

5 Biraanke-nupoong teing Kumponing-koo arooꞌariri banainge otoromaing, aiꞌ biikaang barenku okovoroaing tee ookara kansiꞌ tare-koong.

6 Biraanke-nupoong teing nantoong peeravoroma nukaaꞌoromaing tee-koo aarumo koontoꞌ siong-koo, aiꞌ teing teing poovuriaining.

7 Biraanke-nupoong teing nantoong piaa-baukonuka, aiꞌ Kumponinge teing piaavuriaing.

8 Biraanke-nupoong teing nantoong domang kiiroraaꞌnuka, aiꞌ teing teing Kumponing ooaavaining.

9 Biraanke-nupoong teing mooa nkonuka, aiꞌ teing teing Kumponinge baurukaaꞌ tampuriaining.

10 Biraanke-nupoong napoꞌ teing nantoonge mankiꞌantavaarimaatoaining

aarumo koontoꞌ siompaioꞌ, aiꞌ tee Muuꞌ Paninung tee teing biikaang.

11 Biraanke-nupoong napoꞌ diiꞌ tenang nantoonge deuꞌdaarima mankiꞌantaraariko eeꞌnoko daanaꞌ avutevuꞌai orakaꞌ minkuraariko ning diiꞌke siomerimaung-koo. 12 Doturarima doꞌderoꞌdeꞌdariai eeꞌ noruꞌerima, ‘Niikaang mooꞌ pankaing otong teke paning-koo.’ Aiꞌ tee teeꞌ nariꞌ nantoonge teing nakaro-nupoong tee diiꞌpinaꞌ nariꞌ mankiꞌantavaarikoꞌ, diiꞌkoo uroꞌnupoong.”

Devaꞌ Eeꞌnoko Araka

(Mak 9:50; Luk 14:34-35)

13 “Diiꞌ teing devaꞌnuka ookara kansiꞌkoo, teka tee devaꞌ tariiꞌnooꞌ paaꞌarapeuꞌnung arekeeꞌ napoꞌ tariiꞌantavupeuꞌ? Tee aaꞌ tee tamunsiꞌnung deemparing. Tamung doonko duaꞌuma nantoonge mmemmeꞌkoo makosi. 14 Napoꞌ diiꞌ teing arakanuka ookara kansiꞌkoo. Narung osi iuꞌkoo dau kaniaapeuꞌnung tee bakuꞌkoo makosi deeaꞌ. 15 Nantoonge tee araka paroꞌaara antonaꞌkoo boong sipaavarupeuꞌ, teka sirang batanang-koo panteꞌaapeuꞌ bakanooꞌ, eeꞌnoko teketa araka-antavuripeuꞌ ookara nantoong pava-koo kuunge otoromaing. 16 Teeꞌ nariꞌ diikaang araka araka-antaveriaing nantoong-koo uroꞌkanooꞌke diikaang nko-nko tampara ooaara Diuma tee paning-koong daangampaavainaꞌ.”

Boto Dupe-anta-koonaare

17 “Ning diiꞌke tee boto Moosesi-nung eeꞌnoko nakaro-nupoong biikaang kara kui-koo mouꞌnung-pinaꞌ noruꞌmeriaukaꞌ. Ning teing kui-koo moaꞌ, teka teing dupe-anta-koo mouꞌnung. 18 Masikaꞌ naurampimang, tenang paning eeꞌnoko kansiꞌ opareainooꞌke basinooꞌkoo okiꞌnaare niiꞌnooꞌ namooraꞌnooꞌ daari-koo kuiaravaꞌ tee boto tee bakei teeꞌ nariꞌ otoaing bera ookara kapooꞌnanka dupearavainooꞌke basi. 19 Baa tee naning aung-koo botonanka-koo okiꞌnarekaꞌ masikeng-koo narung totoꞌpura niiꞌning nariꞌ nau-antavuriaing tee tee okiꞌnung masikung tang-koong teka muuꞌ paninung-koo. Eeꞌnoko baa tee naning siompuma nau-antavuriaing tee botonanka tee eeꞌnung pankaing tang-koong teka muuꞌ paninung-koo. 20 Aiꞌ ninge diiꞌ eeꞌ naurampimang, diikaang aarumo tamparai teꞌ kuung masipoꞌ teing boto keperuuꞌnavitu tamparimaing eeꞌnoko boto naunuka biikaang puruꞌuaukaꞌnung deekoꞌ diiꞌ muuꞌ paninung-koo bakei tuntariaukaꞌnung.”

Turang Tampaꞌ Bake-anta-koonaare

(Luk 12:57-59)

21 “Diiꞌke taaraverimaung uripoꞌketa aaꞌpui otoing, ‘Naninge niiꞌnung dupisiꞌeaukaꞌ, eeꞌnoko baa tee dupisiꞌ nkovuaing tee tuutunang~koong.’ 22 Teka napoꞌ ninge eeꞌ naurampimang, baa tee naning baꞌmarang-koo narung iiraevuaing tee teeꞌ nariꞌ tuutunang-koonge. Napoꞌ baa tee naning niiꞌnung baꞌmarang-koong noruꞌ otoaung tampuaing tee tee koompaaraꞌnavitu-anko beꞌanta-koo makosi. Teka baa tee naning niiꞌnung barakosiꞌuma aaꞌpuaing, ‘Daꞌ kanuꞌ!’ tee tee mosianung-aape nanuꞌkoo makosi, teꞌ ntaꞌpoꞌnooꞌ. 23 Teeꞌkoo dake avuavuꞌ darimpeeꞌnaang nkorarama teke boonturomai eeꞌnoko teke niiꞌnung daꞌmarang-koong daꞌ ninka iira otoing noruꞌera deekoꞌ, 24 ioꞌ teka boonturoma uroꞌkanooꞌke sipera tee dakaang avuavuꞌ, tutung bera tee ninka mooa-antareereai, eeꞌnoko teketa tororarara tee dakaang avuavuꞌ darimpeai.

25 “Naninge karenunge daꞌ tuutunang-koo barantuko iriꞌnarung koompeai tee kara, mmeꞌ taung naniresitaaꞌ simpeꞌnko~anko tavoꞌduaruko. Teie napoꞌ piatooro~anko beꞌantaruko kiimataroma siꞌduꞌneenga. 26 Masikaꞌ naurampimang, diiꞌ kiimatanavaꞌketa tenkeniriarupeuꞌ mooniꞌkoo asiꞌnu duaꞌkiriaꞌ deekoꞌ tuutunang mooꞌkoo.”

Nampeesi Orari-anta-koonaare

(Mat 19:9; Mak 10:11-12; Luk 16:18)

27 “Diiꞌke taaraverimaung uripoꞌketa aaꞌpui otoing, ‘Nampeesi orarieriaukaꞌ.’ 28 Teka ninge aaꞌdampimang, baa tee naning nani manikuma karaaꞌui oovuaing teie tee nampeesi tero orarivuing teni ninka bakaang domange. 29 Dakaang duta tampavine-koonge duaꞌantaruko deekoꞌ orara aarumo-koo tee kaꞌbampera taapoꞌ duaꞌeai. Tampaꞌnaꞌ daꞌkoo navioꞌ paaꞌaravaing dakaang ootukunung mono mosianung-koo duaꞌduꞌneenga. 30 Eeꞌnoko napoꞌ dakaang birenge tampavine-aapenunge duaꞌantaruko deekoꞌ orara aarumo-koo, tenaang napuꞌdarara taapoꞌ duaꞌeaing. Tampaꞌnaꞌ daꞌkoo mono-koo navioꞌ paaꞌaravaing dakaang ootukunung mono mosianung-koo naniꞌneenga.

31 “Uripoꞌketa aaꞌpari otong, ‘Baa tee naning baꞌaang sipuma teie narung karavoto~ daarivuaing nampeesi totoꞌpuing tasiꞌanta-koo.’ 32 Teka ninge aaꞌdampimang, baa tee naning baꞌaange tutung kaukauro nkovuaruko bataꞌura deekoꞌ teie tee teni tuuꞌumaang niiꞌnarai nampuko nampeesi orarivuuꞌnaang. Eeꞌnoko baa tee naning teni bataꞌniiꞌ nampuaing teie tee nampeesi orarivuing.”

Masikaꞌ Deto Minku-koonaare

33 “Napoꞌ diiꞌke taaraverimaung uripoꞌketa aaꞌpui otoing, ‘Diikaning masikaꞌdetonanka totoꞌperiaꞌ otoai, nka tampaꞌ siomperimatoai Ovoring-koo nkoverira.’ 34 Teka ninge eeꞌ naurampimang, bakei masikaꞌ deto tamperiaꞌ otoai. Paning tang-koo makotuaꞌ, aiꞌ teꞌ teꞌ Kumponing bakanooꞌ meepoꞌ baꞌnaniꞌdoma. 35 Kansiꞌ tang-koo makotuaꞌ, aiꞌ teꞌ teꞌ Kumponing bakanooꞌ kauꞌ patuꞌdoma. Napoꞌ Jerusalemaꞌ tang-koo makotuaꞌ, aiꞌ teꞌ teꞌ Daurarong~ Pankaing bakanooꞌ osi. 36 Eeꞌnoko napoꞌ masikaꞌ deto dakaang boreꞌ tampema minkueaukaꞌ, aiꞌ dake tee-koong daponaviꞌ niiꞌnaꞌ duꞌantavearupeuꞌ kakaara-antavema deekoꞌ eeꞌnoko mutaanuꞌantavema deekoꞌ. 37 Teka ‘Eeꞌ’ miruꞌema ‘Eeꞌ’ narung tampeai. ‘A’ miruꞌema, ‘A’ narung tampeai. Aing-koo taapoꞌning, teing masikaꞌ deto dovang, kara teieta naning orara-ita pomaing.”

Meroꞌ Nkonaare

(Luk 6:29-30)

38 “Diiꞌke taaraverimaung uripoꞌketa aaꞌpui otoing, ‘Naninge dakaang duta kaꞌbampuko, makosi bakaang duta kaꞌbampaavaing makuꞌkoo,’ eeꞌnoko ‘Naninge dakaang siꞌdaꞌ nakiꞌuko, makosi bakaang siꞌdaꞌ nakiꞌaavai makuꞌkoo.’

39 Teka ninge aaꞌdampimang, naninge orakaꞌ nkoruko tankaꞌniꞌpeaukaꞌ tee. Naninge tampavine-koo amoꞌkoo tankoꞌduko napoꞌ bereꞌdarako asiꞌnameng tauraꞌpeko tankoꞌduai. 40 Eeꞌnoko napoꞌ niiꞌnunge naninge daang koosiruma mononopaꞌke makuꞌkoo eentavarako deekoꞌ, makosi tee avema napoꞌ niiꞌnaaꞌ nariꞌ aveai. 41 Napoꞌ niiꞌnung naninge niiꞌnooꞌ basinooꞌ nanireeꞌnaang eturuko napoꞌ bonoꞌ divuꞌei niiꞌnooꞌ basinooꞌ nariꞌ nanireai. 42 Naninge eentaruko kapooꞌ aveai eeꞌnoko dakaang kapooꞌ kong-koo niaꞌduko orokoveaukaꞌ.”

Kare-nupoong Piaanaare

(Luk 6:27-28, 32-26)

43 “Diiꞌke taaraverimaung uripoꞌketa aaꞌpui otoing, ‘Daꞌmaikoꞌ daꞌkoo miirinung piaavema eeꞌnoko daꞌkoo karenung munteꞌeai.’ 44 Teka ninge eeꞌ naurampimang, teing diikaning kare-nupoong piaaverererimaatoaing. Teing diiꞌ barakosiꞌdaariaining biraankevereriai. Teing diiꞌ munteꞌdaariaining tampaꞌ nkovereriai. Eeꞌnoko teing diiꞌ orakaꞌ nkoraarima mankiꞌantaraariaining kunsi-koo pakuereriai. 45 Diiꞌke teeꞌ nkoverima Diuma tee paning-koong baurukaaꞌ deentariainaꞌ. Tee eeꞌnung tee bakaang duaaꞌ ookeng-koo araka-antavumaung tampeng-koo eeꞌnoko oreng-koo, eeꞌnoko apoꞌ teeꞌ nariꞌ botovukooꞌ aaꞌning-koo koontoꞌnuka-koo eeꞌnoko koontoꞌnuka deeaing-koo. 46 Eeꞌnoko diiꞌke teing nantoong diiꞌ piaaraarimaing naing piaaverererira deekoꞌ mooꞌ aremuriiꞌ nkaveripeuꞌ Kumponing-eta? Teeꞌ ee deeaꞌ nariꞌ teing oreng taakisi nkanuka nkoarimanaꞌ? 47 Eeꞌnoko diiꞌke teing daꞌmarang naing onkeonkeꞌereriaing deekoꞌ aming kapooꞌ dau basi niiꞌning nkoaamaing-koo nkoveripeuꞌ? Bakei katuaꞌ. Mutaanang-nupoonge ee teeꞌ nkoaavaung? 48 Teeꞌkoo tampaꞌ nariꞌ nkoverimatoaing teeꞌ Diuma paning-koong tampaꞌ nariꞌ otomanaꞌ.”